Có những chiều, tôi ngồi lặng nhìn lá cờ Việt Nam bay trên mái ngói cũ, nghe tiếng gió lùa qua khung cửa, bỗng nhớ đến câu chuyện của một người đàn ông Việt Nam – Lê Đức Thọ. Một người từng làm thế giới “chấn động” không vì ông giành chiến thắng, mà vì ông từ chối nó. Từ chối một giải thưởng danh giá nhất hành tinh – Nobel Hòa bình. Câu chuyện ấy, dù đã trôi qua hơn nửa thế kỷ, vẫn như ngọn lửa nhỏ âm ỉ trong lòng mỗi người Việt – một ngọn lửa của kiêu hãnh, của trí tuệ Việt, và của tình yêu nước sâu sắc không dễ gọi thành lời.
Lê Đức Thọ – Người đàn ông khiến thế giới “ngừng lại” vì hai chữ từ chối
Khi Việt Nam bước vào bàn đàm phán lịch sử
Năm 1973, giữa những ngày Paris phủ đầy sương, một cuộc đấu trí chưa từng có trong lịch sử ngoại giao loài người diễn ra. Một bên là Henry Kissinger, cố vấn đặc biệt của Tổng thống Mỹ – tượng trưng cho quyền lực, cho chiến lược và sự lạnh lùng phương Tây.
Bên còn lại, là Lê Đức Thọ, nhà cách mạng Việt Nam giản dị với ánh mắt thâm trầm, mang theo khát vọng hòa bình cho dân tộc sau hơn hai mươi năm khói lửa.
Trên bàn đàm phán, từng câu, từng chữ của ông là kết tinh của trí tuệ Việt, của sự kiên định và lòng tin bất khuất vào chính nghĩa dân tộc. Và khi thế giới gọi tên hai người cho Giải Nobel Hòa bình, chỉ có một người bước lên bục nhận – Kissinger. Người còn lại – Lê Đức Thọ – chọn đứng ngoài vinh quang.
“Coi chúng tôi như Mỹ – điều đó là sai lầm”
Giữa ánh hào quang của thế giới, Lê Đức Thọ lặng lẽ nói lời từ chối. Ông gửi một bức thư đến Ủy ban Nobel: “Hòa bình chưa thực sự thiết lập ở miền Nam Việt Nam. Vì thế, tôi không thể nhận giải thưởng này.”
Một lời nói giản dị, nhưng như tiếng sét giữa trời quang. Trong khi người Mỹ nhận giải với niềm tự hào, thì người Việt chọn từ chối – một cách nhẹ nhàng nhưng sắc như gươm. Báo New York Times đã gọi đó là “Cơn chấn động từ Đông Dương” Và TIME ví ông như “người định nghĩa lại khái niệm hòa bình”.
Lòng tự trọng của một dân tộc không thể đặt ngang với kẻ xâm lược
Sau đó, Lê Đức Thọ còn gửi thêm một bức thư cho bà Aase Lionaes, Chủ tịch Ủy ban Giải thưởng Nobel của Quốc hội Na Uy năm đó, giải thích thêm về quyết định của mình. Bức thư viết:
“Bây giờ tôi nói về Giải thưởng Nobel. Chúng tôi biết, Giải thưởng Nobel là một giải thưởng lớn với thế giới. Từ xưa đến nay có ý nghĩa hết sức quan trọng. Nhưng tại sao tôi không nhận? Tôi không phải có khó khăn như bà nói đâu. Chỉ một điều là ai làm cho hòa bình? Bà biết rằng đây là giải thưởng Nobel cho hòa bình.
Mỹ tiến hành xâm lược đất nước tôi 20 năm. Người chống Mỹ và làm cho Mỹ thất bại, giành độc lập đưa hòa bình cho đất nước và cho cả khu vực này là chúng tôi. Người làm hòa bình là chúng tôi chứ không phải Mỹ.
Trong thư gửi Ủy ban Giải Nobel, tôi đã phân tích kỹ Mỹ tiến hành chiến tranh như thế nào. Nhưng Ủy ban Giải đã đặt ngang bằng kẻ xâm lược và người bị xâm lược, giữa kẻ gây chiến tranh và người tạo (làm) hòa bình. Coi chúng tôi cũng như Mỹ. Điều đó là sai lầm và tôi không thể chấp nhận như vậy. Vì vậy tôi đã không nhận Giải thưởng Nobel!”
Những câu nói ấy không chỉ phản ánh một quyết định cá nhân, mà là tuyên ngôn của dân tộc Việt Nam – rằng hòa bình không thể mua bằng danh tiếng, và tự trọng không thể đánh đổi lấy giải thưởng.
Cơn chấn động mang tên Lê Đức Thọ – Biểu tượng của khí phách và trí tuệ Việt
Khi thế giới nhìn lại Việt Nam
Năm 1973, truyền thông quốc tế bùng nổ. Từ New York Times đến Le Monde, từ TIME đến BBC – tất cả đều nhắc đến cái tên Lê Đức Thọ với sự thán phục. Một nhà ngoại giao từ phương Đông nhỏ bé, dám đặt chân lý lên trên vinh quang, dám nói “không” với danh vọng mà cả thế giới thèm khát.
Ông trở thành người duy nhất trong lịch sử Nobel Hòa bình từ chối nhận giải – một kỷ lục chưa ai phá vỡ.
Trí tuệ Việt – sức mạnh thầm lặng nhưng bất khả chiến bại
Câu chuyện của Lê Đức Thọ không chỉ là của một cá nhân, mà là hình ảnh của trí tuệ Việt Nam: Khiêm nhường nhưng sâu sắc, mềm mại mà kiên cường, trầm lặng nhưng không khuất phục.
Nửa thế kỷ đã trôi qua, nhưng mỗi khi nhắc đến Lê Đức Thọ, lòng ta vẫn bồi hồi. Câu chuyện ấy không chỉ là trang sử vàng, mà còn là lời nhắc nhở thế hệ trẻ Việt Nam hôm nay – rằng trí tuệ, nhân phẩm và lòng kiêu hãnh dân tộc luôn có thể khiến cả thế giới phải lắng nghe.
Giải Nobel có thể là đỉnh cao của thế giới, nhưng trong trái tim người Việt, Lê Đức Thọ đã đạt tới một tầm cao khác – tầm cao của nhân cách, của trí tuệ Việt, của lòng kiêu hãnh dân tộc.
Có lẽ, trong một buổi chiều nào đó, khi bạn ngồi giữa dòng đời hối hả, hãy dừng lại đôi chút để nhớ về ông – người đã khiến cả thế giới phải suy ngẫm chỉ bằng hai chữ “Từ chối”. Bởi tự trọng và chân lý – đó mới là Giải Nobel thật sự của người Việt Nam.
