Giữa mênh mông núi rừng Tây Côn Lĩnh, khi sương còn giăng trên những tán cổ thụ, người Dao, người Mông đã bắt đầu hành trình quen thuộc của mình, lặng lẽ hái từng búp trà còn đẫm sương mai. Hôm nay, khi thế hệ trẻ trở lại, họ mang trong tim khát vọng mới, đưa trà Shan Tuyết Hà Giang từ triền núi gió sương đến những bàn trà nơi xa, để thế giới biết rằng trong từng ngụm trà Việt, có cả hơi thở của mây trời và tâm hồn người Hà Giang mộc mạc mà sâu lắng.
Câu chuyện bắt đầu từ những ngọn núi mây
Giữa mênh mông núi rừng Tây Côn Lĩnh, người Dao, người Mông vẫn cần mẫn hái trà trong sương sớm, hong lá trong nắng chiều, và nâng niu từng sợi hương như giữ một phần ký ức quê hương.
Ngày nay, những bàn tay trẻ đang tiếp nối hành trình ấy, mang trà Shan Tuyết từ bản làng heo hút vươn ra thế giới, để thế giới biết rằng trong từng ngụm trà Việt là cả một bản giao hưởng của thiên nhiên và tâm hồn con người Hà Giang.
Nơi trà mọc cùng đá và sương
Không phải ngẫu nhiên mà trà Shan Tuyết Hà Giang được mệnh danh là “linh hồn của núi”. Những cây trà cổ thụ, có cây đã hơn 300 năm tuổi, mọc giữa độ cao 1.300 – 1.500m so với mực nước biển, quanh năm được bao phủ bởi mây mù, sương trắng.
Lá trà dày, phủ một lớp “tuyết” mịn trắng bạc – dấu hiệu của giống trà cổ đặc biệt chỉ có ở vùng cực Bắc Việt Nam. Người bản địa gọi đó là “sương trời đọng lại”, là linh khí của núi rừng kết tụ trong từng tán lá.
Mỗi sáng sớm, khi mặt trời còn chưa kịp lên, những người hái trà – chủ yếu là phụ nữ Dao, Mông – đã bước chân lên núi. Từng búp non được hái nhẹ bằng hai ngón tay, đặt vào giỏ mây đeo sau lưng. “Hái trà cũng như nuôi con,” họ nói, “phải nâng niu, không được vội vàng.”
Bàn tay người giữ hồn núi
Chị Bàn Thị Hom thôn Nà Màu. Nơi đây nổi tiếng với vùng chè Shan Tuyết cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Người dân nơi đây chủ yếu sống nhờ vào những vụ chè. Đến mùa, người dân lại cơm đùm, cơm nắm thức dậy từ sáng sớm để leo lên đỉnh Tây Côn Lĩnh hái chè.
Từng mẻ trà sau khi hái về được sao trên bếp củi nghi ngút khói, rồi vò thủ công, phơi dưới nắng nhẹ. Mùi trà quyện với khói, với mồ hôi, tạo nên thứ hương mà không máy móc nào có thể thay thế. Chính sự thủ công, chậm rãi ấy khiến trà Shan Tuyết Hà Giang trở thành một trong những dòng trà đặc sản được thế giới đánh giá cao, đặc biệt tại Nhật Bản, Hàn Quốc, và châu Âu.
Khi người trẻ trở về với trà Việt
“Trở lại để giữ nghề”
Không ít người trẻ Hà Giang từng rời bản làng đi học, đi làm nơi khác. Nhưng rồi, họ chọn quay về – mang theo kiến thức mới, khát vọng mới để “đánh thức” tiềm năng quê hương. Chị Hom đã cùng gia đình đầu tư xây dựng xưởng chế biến, mua sắm máy móc, bắt đầu hành trình khởi nghiệp từ cây chè quê hương. Những người trẻ dám quay về để làm giàu cho quê hương bằng chính giá trị truyền thống.
Từ bản làng ra thế giới
Nhờ sự kiên trì của cộng đồng địa phương và sự hỗ trợ của các tổ chức phát triển nông thôn, nhiều vùng trà Shan Tuyết tại Hà Giang, như Túng Sán, Nậm Ty, và Phìn Hồ, đã được chứng nhận đạt tiêu chuẩn EU Organic, Fair Trade.
Sản phẩm được đóng gói tinh tế, gắn chỉ dẫn địa lý, và có mặt trên kệ các siêu thị tại Nhật Bản, Đức, Hàn Quốc. Đó không chỉ là một sản phẩm thương mại, mà là cách người Việt kể câu chuyện về trà Shan Tuyết – về tình yêu quê hương được gửi gắm trong từng sợi hương núi.
Khát vọng Việt trong từng ngụm trà
Giữ hương vị – Phát triển bền vững
Ngày nay, trà Shan Tuyết không chỉ là một loại trà, mà còn là biểu tượng của trà Việt hướng đến phát triển bền vững. Các doanh nghiệp trẻ hợp tác với người dân để trồng lại trà cổ thụ, gìn giữ đa dạng sinh học, và phục hồi văn hóa bản địa.
Tại Lễ hội Trà và Văn hóa Trà Việt 2024, gian hàng Hà Giang thu hút đông đảo du khách. Ai cũng muốn thử một ngụm trà Shan Tuyết, để cảm nhận vị chát dịu nơi đầu lưỡi, vị ngọt thanh nơi cuống họng – và hơn hết, là cảm giác an yên của núi rừng trong lòng bàn tay.
Trà Việt – Bản giao hưởng của thiên nhiên và con người
Mỗi tách trà Shan Tuyết không chỉ mang hương vị của đất và trời, mà còn mang cả câu chuyện về con người Việt Nam, cần cù, sâu sắc và luôn biết gìn giữ cái đẹp.
Người uống trà không chỉ thưởng vị, mà thưởng tâm – cái tâm của người làm trà, của người giữ nghề giữa đại ngàn. Trong nhịp sống hiện đại, trà Shan Tuyết như một khoảng lặng – nơi con người tìm lại sự tĩnh tại, để lắng nghe thiên nhiên và chính mình.
Khi khát vọng được dệt bằng hương trà Việt
Từ những ngọn núi quanh năm mây phủ, trà Shan Tuyết Hà Giang đã đi một hành trình dài, từ bàn tay người Dao, người Mông đến những quán trà tinh tế trên thế giới. Nhưng dù đi xa đến đâu, hương trà ấy vẫn giữ nguyên cốt cách Việt: Mộc mạc, bền bỉ và đầy tự tôn.
Ngồi giữa phố, nhấp một ngụm trà Shan Tuyết, ta nghe trong lòng mình có tiếng núi vọng về, dịu dàng mà mãnh liệt. Đó chính là hồn Việt, được chưng cất qua ngàn năm, vẫn ngân vang trong từng tách trà Việt hôm nay.
