Khám phá cuộc đời Giáo sư Trần Đại Nghĩa – người con ưu tú của dân tộc, nơi trí tuệ Việt thăng hoa, sáng tạo bất diệt và khát vọng phục vụ Tổ quốc cháy bỏng. Từ Paris giàu sang rồi trở về kháng chiến, mỗi sáng chế, mỗi đóng góp của ông đều là minh chứng sống cho niềm tự hào Việt Nam và sức mạnh vượt khó của trí tuệ Việt.
Giáo sư Trần Đại Nghĩa, tên thật Phạm Quang Lễ, sinh ngày 13 tháng 9 năm 1913 tại làng Chánh Hiệp, Tam Bình, Vĩnh Long, là minh chứng sống cho tinh thần trí tuệ Việt Nam vươn mình trong thời cuộc.
Ngay từ tuổi thơ, ông đã bộc lộ trí thông minh phi thường, học giỏi, đặc biệt xuất sắc môn toán. Mồ côi cha từ năm 7 tuổi, nhưng nhờ tình yêu thương và sự hy sinh của mẹ cùng chị gái, ông tiếp tục con đường học vấn, sẵn sàng lao động của khối óc và trái tim để theo đuổi tri thức.
Năm 1933, Phạm Quang Lễ đỗ đầu hai bằng tú tài: Tú tài Việt và Tú tài Pháp. Không dừng lại, ông tiếp tục hành trình sang Pháp vào năm 1935, nơi ông tốt nghiệp kỹ sư và cử nhân toán học tại Đại học Bách khoa Paris, Đại học Mỏ, Đại học Điện, Đại học Sorbonne, và Đại học Cầu đường Paris.
Ông từng làm việc tại Viện nghiên cứu máy bay ở Pháp, sang Đức nghiên cứu vũ khí, nhưng trái tim ông luôn hướng về Việt Nam. Ngày 5/9/1946, theo lời mời Chủ tịch Hồ Chí Minh, ông từ bỏ Paris giàu sang, trở về tham gia kháng chiến, nhận nhiệm vụ Cục trưởng Cục Quân giới, được đổi tên thành Trần Đại Nghĩa.
Những phát minh lay chuyển cục diện chiến trường
Trong kháng chiến chống Mỹ, Giáo sư Trần Đại Nghĩa lại tiếp tục chỉ đạo chế tạo các loại vũ khí bằng vật liệu có sẵn, cải tiến tên lửa Sam II của Liên Xô, tiêu diệt các mục tiêu chiến lược như B52 trên bầu trời Hà Nội. Sáng tạo Việt, trí tuệ Việt đã vươn lên, khẳng định sức mạnh bất diệt của đất nước trong hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn.
Trí tuệ mẫu mực và di sản truyền cảm hứng
Với trí tuệ, tài năng, đạo đức mẫu mực và tinh thần trách nhiệm, Giáo sư Trần Đại Nghĩa luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Là Thiếu tướng, ông dũng cảm; là nhà khoa học, ông miệt mài sáng tạo; là nhà lãnh đạo, ông thu phục nhân tâm, quy tụ đội ngũ trí thức, hướng họ vào mục tiêu xây dựng một nền khoa học Việt Nam hiện đại.
Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Tạ Quang Bửu từng nhận xét:
“Người có công lớn trong việc nghiên cứu, thiết kế và chế tạo các loại vũ khí hỏa lực mạnh là anh Trần Đại Nghĩa. Anh rất xứng đáng là người trí thức Việt Nam đầu tiên được vinh danh.”
Giáo sư, Viện sĩ Châu Văn Minh gọi ông là huyền thoại, là tấm gương cho lớp cán bộ, chiến sĩ, nhà khoa học và công nhân quân giới Việt Nam, cũng như bạn bè quốc tế. Ông là minh chứng cho sức sống bất diệt, vĩnh cửu của trí tuệ Việt, gieo rắc khát vọng cháy lòng cho thế hệ hôm nay.
Ông không chỉ là nhà khoa học, mà còn là hình mẫu về đạo đức và trách nhiệm. Ở bất kỳ cương vị nào, Giáo sư Trần Đại Nghĩa đều lao động miệt mài, thấm đẫm tinh thần phụng sự đất nước, hun đúc những giá trị bền bỉ cho khoa học Việt Nam.
Là hiệu trưởng đầu tiên Đại học Bách khoa Hà Nội, Chủ tịch đầu tiên Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, ông kiến tạo nền tảng tri thức cho các thế hệ trẻ, chắp cánh bản sắc Việt ra thế giới, hòa quyện tinh hoa xưa với nhịp sống hiện đại.
Hãy tiếp bước trí tuệ việt
Cuộc đời Giáo sư Trần Đại Nghĩa là tấm gương sáng về trí tuệ, đạo đức, niềm tự hào dân tộc và sáng tạo không ngừng. Hãy để những câu chuyện về ông thắp sáng khát vọng trong bạn, gieo rắc tinh thần lao động, sáng tạo và yêu nước.
Hãy hành động ngay hôm nay: Tìm hiểu, nghiên cứu, và truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ bằng những giá trị mà Giáo sư Trần Đại Nghĩa đã gieo trồng – để trí tuệ Việt tiếp tục lan tỏa khắp mọi miền đất nước, chạm tới những đỉnh cao mới.
