Có lẽ ai trong chúng ta cũng từng một lần ngồi trong căn nhà nhỏ nơi quê cũ – nơi bức vách tre nứa đã ngả màu rêu phong, nơi tấm rèm lụa mỏng manh khẽ rung theo làn gió chiều và tiếng tre kẽo kẹt như kể những câu chuyện của thời gian. Khi ấy, giữa nhịp sống yên bình, con người và thiên nhiên như hòa làm một. Ngày nay, khi những nếp nhà xưa dần khuất bóng sau tầng tầng bê tông của đô thị, thì cũng chính lúc ấy, người Việt – với bản năng sáng tạo từ trong máu thịt – lại một lần nữa gọi tre, gọi nứa trở về. Không chỉ là vật liệu, chúng trở thành ngôn ngữ thẩm mỹ, thành nhịp thở văn hóa trong kiến trúc và nội thất hiện đại.
Tre, nứa – Hơi thở của thiên nhiên trong không gian sống
Từ bao đời nay, tre và nứa đã gắn bó với người Việt như một phần máu thịt. Tre là cột nhà, là phên vách, là cán cuốc, là đòn gánh… là người bạn cùng dân tộc đi qua bao thăng trầm lịch sử.
Trong tâm thức Việt, tre là biểu tượng cho sự kiên cường, bền bỉ, dẻo dai – phẩm chất mà dân tộc này luôn mang trong mình. Tre đứng vững giữa giông gió, vươn cao giữa đất trời, như chính con người Việt Nam – nhỏ bé mà kiên định, mộc mạc mà bền gan.
Ngày nay, khi bước vào kiến trúc đương đại, tre không còn chỉ là vật liệu của những nếp nhà quê xưa. Tre trở thành “thép xanh” – biểu tượng của xu hướng kiến trúc bền vững, vừa vững chãi, vừa thân thiện với môi trường. Mỗi thân tre, ngọn nứa như mang theo hơi thở của đất trời, giúp con người tìm lại sự cân bằng trong nhịp sống gấp gáp nơi đô thị.
Tre nhắc chúng ta rằng, sáng tạo đôi khi không đến từ điều xa xôi, mà bắt đầu từ mảnh đất cội nguồn, từ những chất liệu quen thuộc nhất.
Tre, nứa – Hành trình gìn giữ cội nguồn và sáng tạo nên tương lai
Tre, nứa – dưới bàn tay và khối óc của người Việt – đã bước ra khỏi vai trò vật liệu thô mộc để trở thành chất liệu nghệ thuật. Những công trình kiến trúc xanh nổi tiếng đã chứng minh điều đó: tre có thể tạo nên không gian mở, tự nhiên, vừa gần gũi vừa mang tầm vóc quốc tế.
Nhắc đến tre, không thể không nói tới kiến trúc sư Võ Trọng Nghĩa, người đã biến tre thành “ngôn ngữ sáng tạo Việt” vang danh thế giới. Từ Café Gió và Nước (2006) – nơi tre được uốn cong mềm mại trong không gian sông nước – cho đến Grand World Phú Quốc (2021) – biểu tượng kiến trúc xanh của du lịch Việt.
Các công trình của ông là bản giao hưởng hài hòa giữa truyền thống và hiện đại.
Năm 2021, hai công trình của Võ Trọng Nghĩa Architects được vinh danh tại Giải thưởng Dezeen – một trong những giải thưởng kiến trúc quốc tế uy tín, minh chứng cho sức sống mới của tre Việt trên bản đồ thế giới.
Bên cạnh đó, kiến trúc sư Hoàng Thúc Hào cũng là một người kể chuyện bằng vật liệu dân tộc. Ông chọn tre, đất nén, gạch mộc… làm cầu nối giữa con người và thiên nhiên. Với ông, kiến trúc không chỉ là tạo hình, mà là gieo mầm văn hóa trong từng công trình.
Tháng 5/2025, tại Đại học Kiến trúc Venice (Ý), ông Hoàng Thúc Hào được trao Giải thưởng Kiến trúc Bền vững Toàn cầu, ghi dấu ấn Việt Nam trong dòng chảy kiến trúc nhân văn quốc tế.
Chất liệu truyền thống – Mạch sống nuôi dưỡng sáng tạo Việt
Trong hành trình kiến tạo không gian sống, nhiều kiến trúc sư và thương hiệu nội thất Việt đang chứng minh rằng văn hóa dân tộc là mảnh đất nuôi dưỡng sáng tạo. Tre, nứa, mây, gỗ… – những vật liệu vốn giản dị – nay trở thành ngôn ngữ kể chuyện Việt Nam bằng hình khối, ánh sáng và nhịp điệu.
Trong dòng chảy kiến trúc hiện đại, có những xu hướng đến rồi đi. Nhưng xu hướng trở về với thiên nhiên, với bản sắc văn hóa, luôn mang sức sống lâu bền. Ở Việt Nam, chính những vật liệu truyền thống đang định hình nên phong cách sống mới – mộc mạc, tinh tế và bền vững.
Người trẻ và khát vọng tiếp nối
Thế hệ trẻ hôm nay đang tiếp tục “hành trình trở về” ấy theo cách riêng. Họ học hỏi công nghệ, nhưng không quên gìn giữ bản sắc. Từ các studio thiết kế trẻ đến các nghệ nhân thủ công hiện đại, tất cả đang cùng nhau thổi luồng sinh khí mới vào vật liệu Việt.
Những quán cà phê, resort hay homestay bằng tre mọc lên khắp nơi – không chỉ vì đẹp, mà vì con người muốn tìm lại cảm giác an yên, chạm vào điều tự nhiên và gần gũi nhất. Khát vọng ấy không chỉ là tạo nên không gian sống đẹp, mà còn là khẳng định trí tuệ và bản lĩnh Việt trên bản đồ sáng tạo toàn cầu.
Tự hào với chất liệu và văn hóa Việt
Mỗi thanh tre, tấm nứa đều mang trong mình kí ức và tinh thần Việt – giản dị, kiên cường, chân thành. Người Việt sáng tạo từ vật liệu truyền thống không chỉ là hành trình làm đẹp không gian, mà là để gìn giữ bản sắc dân tộc, lan tỏa niềm tự hào Việt trong từng nếp nhà, từng góc quán, từng công trình.
Tôi vẫn nhớ cảm giác ngồi giữa căn nhà tre ngày nhỏ, nghe tiếng gió luồn qua tán lá, nghe tiếng tre va nhau khẽ rì rào như lời mẹ ru. Hôm nay, giữa nhịp sống hiện đại, âm thanh ấy vẫn đâu đó vang lên – trong những quán cà phê tre mát lành, trong những khu nghỉ dưỡng miền nhiệt đới, trong những công trình được thế giới ngưỡng mộ.
Và có lẽ, đó chính là cách mà tre – nứa – và tinh thần Việt đang sống tiếp, bền bỉ, dung dị, nhưng đầy kiêu hãnh.
