Có những vùng đất không chỉ để ngắm, mà còn để lắng nghe bằng vị giác. Hội An là một nơi như thế – nơi từng ngõ nhỏ, mái ngói, ánh đèn lồng đều kể chuyện. Và giữa dòng chảy trăm năm của phố cổ, có một món ăn âm thầm lưu giữ ký ức quê hương – cao lầu Hội An.
Cao lầu – Dấu chỉ của phố cổ Hội An
Trong bức tranh phong phú của ẩm thực Việt, có những món ăn trở thành “dấu chỉ vùng miền”. Nếu Hà Nội có phở, Huế có bún bò, thì Hội An có cao lầu – món ăn mang hồn phố Hội. Sợi mì cao lầu là điều làm nên sự khác biệt: vàng ươm, giòn dai, nhưng không giống bất kỳ loại mì nào khác.
Người dân tin rằng chỉ có nước giếng Bá Lễ – mạch nước ngầm trong lành và cổ xưa – mới làm nên được hương vị chuẩn. Chính sự cầu kỳ đó khiến cao lầu chỉ “thuộc về” Hội An, không thể nhân bản ở nơi nào khác.
Hương vị kể chuyện
Một bát cao lầu trọn vẹn không chỉ là sự kết hợp của nguyên liệu, mà là câu chuyện về con người và đất đai nơi đây. Sợi mì được làm từ gạo địa phương, thịt xá xíu ướp đậm, tóp mỡ giòn tan, rau sống Trà Quế thơm dịu, thêm chút đậu phộng rang vàng.
Không nhiều nước dùng, chỉ chan đủ ướt – như người Hội An kín đáo mà sâu sắc. Giữa không gian lồng đèn lung linh, ngồi trên chiếc ghế gỗ cũ, cầm đôi đũa gắp sợi mì, người ta thấy mình đang “nếm” cả hồn phố.
Niềm tự hào của người xứ Quảng
Với người dân Quảng Nam, cao lầu không chỉ để bán cho du khách, mà là món ăn của ký ức, của những ngày đoàn viên. Trong mâm cỗ Tết hay bữa cơm sum họp, bát cao lầu là hình ảnh thân thương gợi nhớ quê nhà. Người Quảng vẫn thường nói: “Đến Hội An mà chưa ăn cao lầu, là chưa chạm được vào hồn đất này.”
Cũng vì vậy mà qua bao thế hệ, người dân vẫn giữ nguyên cách làm truyền thống, từ nước giếng đến rau Trà Quế, như giữ gìn chính căn cốt văn hóa của mình.
Cao lầu trên bản đồ ẩm thực thế giới
Không chỉ là niềm tự hào của người Hội An, cao lầu còn là “đại sứ văn hóa” đưa ẩm thực Việt vươn xa. Nhiều tạp chí du lịch danh tiếng như CNN Travel, Lonely Planet, Tripadvisor đều xếp cao lầu vào danh sách “những món ăn nhất định phải thử khi đến Việt Nam”.
Với du khách quốc tế, thưởng thức cao lầu không đơn thuần là ăn, mà là “chạm” – chạm vào lịch sử, vào sự tinh tế của một nền ẩm thực đã vượt qua thời gian.
Câu chuyện lao động phía sau bát cao lầu
Ẩn trong bát cao lầu giản dị là cả một hành trình của những con người lặng lẽ. Từ người thợ làm mì phải dậy từ tinh mơ để vo gạo, ngâm nước giếng, tráng bột, phơi khô; đến người trồng rau Trà Quế cặm cụi trên từng luống đất ven sông; rồi người bếp khéo léo nêm nếm nước xá xíu cho vừa. Mỗi công đoạn đều mang hơi thở của sự cần mẫn, tỉ mỉ – như chính nếp sống dung dị mà chân thành của người Hội An.
Giao thoa giữa xưa và nay
Các nhà nghiên cứu cho rằng, cao lầu mang ảnh hưởng từ Nhật Bản và Trung Hoa – hai nền văn hóa từng giao thoa ở thương cảng Hội An thế kỷ XVII. Nhưng qua thời gian, món ăn đã được người Việt “cải biến” để trở thành đặc sản mang đậm bản sắc dân tộc.
Ngày nay, cao lầu đã bước ra khỏi những ngôi nhà cổ, xuất hiện trong thực đơn nhà hàng cao cấp, các lễ hội ẩm thực quốc tế, nhưng vẫn giữ nguyên linh hồn mộc mạc – như chính con người xứ Quảng.
Bảo tồn – Trách nhiệm của hiện tại
Trước làn sóng hiện đại hóa, chỉ còn vài gia đình ở Hội An còn giữ nghề làm cao lầu truyền thống. Nhưng may mắn thay, tinh thần bảo tồn vẫn được thắp lên từ cộng đồng – qua các “food tour”, chương trình quảng bá du lịch ẩm thực, và cả những người trẻ trở về học nghề của cha ông. Bởi họ hiểu rằng: gìn giữ cao lầu chính là gìn giữ linh hồn phố cổ – thứ không thể thay thế bằng bất kỳ biểu tượng vật chất nào khác.
Hương vị của ký ức
Giữa lòng phố cổ, khi tiếng chuông chùa ngân xa, làn gió sông Hoài khẽ thổi, cầm bát cao lầu nóng hổi trên tay, ta như chạm vào quá khứ. Cao lầu không chỉ là món ăn, mà là chứng nhân của thời gian, là niềm tự hào lặng lẽ của xứ Quảng. Nếu có dịp ghé Hội An, hãy để bát cao lầu ôm lấy bạn – bằng hương vị, bằng ký ức, bằng tình người – để bạn biết rằng, mình vừa chạm vào một phần hồn Việt.
