Buổi sáng ở phố Hội, khi nắng đầu ngày rọi qua những mái ngói phủ rêu, ánh sáng phản chiếu lên mâm kẹo gương bày bên hiên – trong veo, lấp lánh như những mảnh nắng vụn. Thứ kẹo trong suốt ấy giòn tan một tiếng nhỏ, rồi tan dần trong miệng, để lại vị ngọt thanh pha chút bùi của mè, đậu phộng. Tôi từng nghĩ đó chỉ là món quà vặt quê nhà, nhưng càng lớn càng thấy, kẹo gương là thứ kẹo của ký ức – ngọt ngào không phải vì đường, mà vì tình người Hội An gửi gắm trong từng mẻ kẹo.
Từ gian bếp quê ra phố Hội
Món kẹo của bàn tay nông dã
Kẹo gương vốn có nguồn gốc từ đất Quảng – nơi những người dân quê khéo tay sáng tạo ra món kẹo từ những nguyên liệu bình dị: đường, mạch nha, mè và đậu phộng. Không có công thức cố định, tất cả dựa vào “cảm giác”. Khi đường vừa sôi tới, sánh vàng như mật ong, người thợ nhanh tay rắc mè, đậu phộng rồi cán mỏng bằng ống tre.
Chỉ cần chậm một nhịp, kẹo sẽ vỡ vụn, mất độ trong. Bởi thế, người làm kẹo không chỉ cần khéo, mà phải có “cảm” – cái cảm mộc mạc mà tinh tế của những người gắn cả đời với ngọn lửa bếp quê.
Sắc gương trong từ lửa và lòng người
Để có được miếng kẹo “trong như gương”, người thợ phải giữ lửa thật đều. Lửa nhỏ, kẹo đục; lửa to, đường cháy. Người xưa ví von: “Làm kẹo gương như giữ tình duyên – nóng quá thì vỡ, nguội quá thì nhạt.” Câu nói tưởng đùa mà thật, vì làm nghề cũng như sống – phải biết giữ cái vừa đủ, cái chừng mực, như chính cách người Quảng yêu thương và gìn giữ.
Người giữ lửa giữa lòng Hội
Những bàn tay khéo giữa phố cổ
Giữa lòng Hội An, vẫn còn vài hộ gia đình giữ nghề làm kẹo gương. Họ vẫn nấu bằng bếp than, khuấy đường bằng muôi gỗ, cán kẹo bằng ống tre – tất cả thủ công, không máy móc. Hơi nóng, mùi đường cháy và tiếng mè rang quyện vào nhau, lan khắp những con hẻm nhỏ ven sông Hoài.
Một nghệ nhân già nói với tôi: “Mỗi mẻ kẹo là một lần lo – chỉ cần lỡ tay, kẹo sẽ không còn trong như gương nữa.” Giọng nói ấy vừa tự hào vừa lo lắng – bởi họ không chỉ làm kẹo, họ giữ lại một phần ký ức của phố Hội.
Khi âm thanh trở thành ký ức
Tiếng “rắc” khi kẹo vỡ giòn là thứ âm thanh riêng có của tuổi thơ phố Hội. Trẻ con chờ mẹ mua vài miếng, vừa nhai vừa nghe tiếng kẹo nứt giòn như nghe nắng vỡ. Người già thì nhâm nhi với chén trà nóng, để nhớ về Tết xưa – khi mâm kẹo gương là điều không thể thiếu trên bàn gỗ bóng loáng.
Kẹo gương vì thế không chỉ là vị ngọt, mà còn là âm thanh của ký ức, là mảnh trong veo của thời gian.
Hương vị trong veo của miền Trung
Cắn một miếng – nghe vị nắng gió
Kẹo gương giòn rụm, tan nhanh trong miệng, để lại vị ngọt thanh chứ không gắt. Cái béo của đậu phộng, hương thơm của mè, vị mạch nha dẻo nhẹ – tất cả hòa quyện như mang cả nắng gió miền Trung vào từng miếng nhỏ. Người ăn như cảm được vị khói bếp, vị đất và hơi gió quê hương trong từng thanh kẹo.
Miếng quà nhỏ – tấm lòng lớn
Ngày nay, kẹo gương có mặt khắp phố Hội – từ chợ, góc đường Trần Phú đến những quầy nhỏ bên sông Hoài. Du khách dừng lại, mua vài gói gói giấy nến vàng, mang về làm quà. Họ không chỉ mang về vị ngọt, mà mang theo cả một mảnh ký ức của vùng đất bình yên này. Với người Hội An, kẹo gương không chỉ là món ăn – mà là “của để dành” của tuổi thơ, của những ngày tháng giản dị chưa xa.
Khi ánh gương chạm vào lòng người
Chiều xuống, nắng xiên qua mái ngói cũ, phản chiếu lên mâm kẹo khiến từng miếng kẹo lấp lánh như pha lê. Có lẽ vì thế mà người ta gọi là “kẹo gương” – bởi nó soi lại tuổi thơ, soi lại tấm lòng người thợ, trong veo và ấm áp. Giữa những món quà xa hoa của đời sống hiện đại, kẹo gương vẫn giữ nguyên vị trí riêng – nhỏ bé nhưng đủ khiến lòng người dịu lại. Bởi đôi khi, hạnh phúc chỉ giản đơn như một miếng kẹo trong veo tan trong miệng, mà vị ngọt còn đọng mãi trong tim.
Vị ngọt của ký ức, ánh sáng của quê nhà
Kẹo gương Hội An là một lát cắt của ký ức, nơi quá khứ và hiện tại gặp nhau trong một miếng kẹo mỏng manh. Thứ kẹo nhỏ bé ấy chứa đựng cả tinh tế, khéo léo và tấm lòng người phố Hội. Khi ánh nắng chiếu qua mâm kẹo, ta như thấy cả quê hương soi mình – trong trẻo, bền bỉ và ngọt ngào đến tận cùng.
