Trong buổi sáng se lạnh ở vùng đất Quảng Ngãi, mùi thơm từ nồi don nghi ngút khói tỏa ra từ những quán nhỏ ven đường khiến ai đi ngang cũng phải dừng chân. Một món ăn giản dị, nấu từ những con don bé nhỏ dưới đáy sông, nhưng lại mang hương vị của ký ức – của tuổi thơ, của bữa cơm quê mộc mạc. Với người dân nơi đây, don không chỉ là món ăn, mà là kỷ niệm, là hồn quê trong từng muỗng nước ngọt lành.
Hương vị từ sông quê mộc mạc mà đậm đà
Don là gì – món quà của thiên nhiên miền Trung
Don là loài nhuyễn thể nhỏ sống ở những con sông nước lợ thuộc vùng ven biển Quảng Ngãi, đặc biệt nhiều ở sông Trà Khúc, sông Vệ. Nhìn bề ngoài don giống nghêu, nhưng vỏ mỏng, thịt mềm và có vị ngọt thanh đặc trưng. Người dân nơi đây thường dùng những chiếc rổ tre để cào don vào sáng sớm, khi nước còn trong và mát lạnh. Don tươi sau khi được rửa sạch, nấu cùng hành lá, tiêu, ớt và một chút ruốc cho dậy mùi – thế là có ngay nồi don nóng hổi thơm lừng.
Hương vị bình dị của một miền quê
Không sang trọng như phở hay bún bò, don chỉ đơn giản là món ăn dân dã của người miền Trung. Bát don nóng, chan lên bánh tráng nướng bẻ nhỏ, rắc thêm chút hành khô, tiêu cay và rau thơm. Khi húp một muỗng nước don, vị ngọt thanh của sông hòa cùng vị béo của ruốc, mùi hành lá thơm nồng khiến vị giác bừng tỉnh. Một hương vị giản dị, nhưng lại đủ khiến người Quảng Ngãi đi xa nhớ mãi không quên.
Don – món ăn của ký ức và tình người
Gánh don rong và ký ức tuổi thơ
Với nhiều người dân Quảng Ngãi, hình ảnh những gánh don rong đi khắp phố đã in sâu trong tâm trí. Tiếng rao “Ai ăn don không…” vang lên giữa trưa hè nắng gắt, hòa cùng mùi ruốc thơm và tiếng lách cách của bếp than, trở thành âm thanh thân thuộc của tuổi thơ. Trẻ con thường háo hức chờ gánh don đi qua, chỉ để được ngồi bên mẹ ăn một bát nhỏ mà cảm thấy ấm lòng.
Món ăn của sự sẻ chia
Don không chỉ là bữa ăn, mà còn là câu chuyện của sự gắn kết. Người bán don thường ngồi cạnh nhau bên bếp than, vừa nấu vừa trò chuyện. Người mua cũng chẳng vội, họ vừa ăn vừa kể chuyện đời. Giữa tiếng gió sông Trà và khói bếp bay, bát don nhỏ trở thành biểu tượng cho tình người miền Trung – giản dị, nồng hậu và sẻ chia.
Bí quyết để nấu được nồi don ngon đúng điệu
Nguyên liệu giản đơn nhưng cần tinh tế
Don ngon nhất là don tươi mới bắt. Sau khi rửa sạch bùn cát, don được luộc nhanh trong nước sôi để tách thịt, rồi lọc lấy phần nước trong, ngọt tự nhiên. Phần ruốc được phi thơm với hành tím, ớt, tiêu để tăng hương vị. Bí quyết nằm ở thời gian – nếu nấu quá lâu, don sẽ mất vị ngọt và trở nên dai. Nước dùng phải trong, có vị ngọt thanh, không tanh, không mặn gắt.
Cách ăn don – giản dị mà đầy bản sắc
Người Quảng Ngãi thường ăn don với bánh tráng nướng bẻ vụn, thêm chút rau húng, hành lá và tiêu xay. Có người thích vắt thêm chanh cho vị chua dịu, hoặc chan chút mắm ớt cho đậm đà. Cái thú khi ăn don là vừa húp nước vừa nhai bánh tráng giòn rụm – vị ngọt thanh hòa cùng vị cay nồng, tạo nên cảm giác vừa dân dã, vừa quyến luyến.
Don – món ăn mang hồn quê xứ Quảng
Niềm tự hào của người Quảng Ngãi
Không chỉ là món ăn dân dã, don đã trở thành một phần văn hóa ẩm thực của người Quảng. Du khách đến đây thường tìm ăn don như một cách “chạm vào hồn quê”, để hiểu hơn sự giản dị mà tinh tế trong từng món ăn miền Trung. Nhiều nhà hàng và quán ăn ở Quảng Ngãi đã nâng tầm món don, nhưng hương vị đậm đà nhất vẫn nằm ở những quán nhỏ ven sông, nơi khói bếp và gió đồng hòa quyện.
Khi món ăn trở thành ký ức quê hương
Với người con xa xứ, don không chỉ là món ăn – mà là ký ức, là hình ảnh của mẹ, của quê hương. Chỉ cần nghe nhắc đến “don”, người ta lại nhớ vị ngọt mộc mạc, nhớ bát don nóng nghi ngút khói bên bếp than hồng. Món ăn ấy như một sợi dây kết nối, giữ cho con người không quên gốc rễ, không quên nơi mình đã lớn lên cùng hương sông, vị biển.
Lời mời gọi nhẹ nhàng
Giữa bao món ăn cầu kỳ của thời hiện đại, don Quảng Ngãi vẫn giữ vị trí riêng trong lòng người Việt – mộc mạc, giản dị mà chan chứa yêu thương. Mỗi bát don không chỉ là sự kết tinh của thiên nhiên, mà còn là hương vị của ký ức, của tình người, của quê hương miền Trung nắng gió. Một lần thưởng thức, là một lần chạm vào ký ức – để nhận ra rằng, có những món ăn không chỉ làm no lòng, mà còn sưởi ấm trái tim.
